Wprowadzenie

Wszyscy wiemy, że choroba zwyrodnieniowa stawów (OA) jest powszechna u osób starszych i stanowi duże obciążenie dla ich codziennego życia. U niektórych osób ze schyłkową postacią choroby zwyrodnieniowej stawu ramiennego wybierana jest endoprotezoplastyka stawu ramiennego. Wykonywane są trzy różne rodzaje operacji: hemiartroplastyka, anatomiczna całkowita artroplastyka stawu barkowego i odwrotna całkowita artroplastyka stawu barkowego, z których każda ma swoje (nie)zalety i wskazania kliniczne. Oczywiście, jak w każdej patologii, istnieje potrzeba rehabilitacji opartej na dowodach, ale jest to dodatkowo poparte gwałtownym wzrostem liczby wykonywanych operacji. Niniejszy przegląd analizuje zatem czynniki, które prowadzą do lepszych wyników po alloplastyce stawu barkowego.

Metody

Celem tego badania było podsumowanie dowodów dotyczących czynników związanych z lepszymi wynikami po alloplastyce stawu barkowego. Mając większą wiedzę na temat powiązań między (nie)modyfikowalnymi czynnikami po rehabilitacji fizjoterapeutycznej, celem jest zwiększenie wskaźnika powodzenia tych artroplastyk stawu barkowego.

PICO zdefiniowano jako:

• P: Artroplastyka stawu barkowego
• I: Fizjoterapia pooperacyjna
• C: Czynniki wpływające na terapię
• O: Wynik leczenia

Wyniki leczenia obejmowały funkcjonalność barku, ból, zakres ruchu, czynności ADL, siłę mięśni, satysfakcję i jakość życia.

Wyniki

W przeglądzie uwzględniono 14 badań, z których 4 były badaniami RCT, 1 było nierandomizowanym badaniem kontrolowanym, a 9 badań miało charakter obserwacyjny (2 prospektywne, 4 retrospektywne i 3 będące połączeniem badań kohortowych i badań typu case-control). Większość badań była obarczona wysokim ryzykiem błędu systematycznego (86%), a pozostałe 2 badania były obarczone umiarkowanym ryzykiem błędu systematycznego.

Biorąc pod uwagę hemiartroplastykę, niemodyfikowalnymi czynnikami były integralność tkanek miękkich mankietu rotatorów i rodzaj implantu. Wstępne dowody wskazują, że osoby z nienaruszonym stożkiem rotatorów przed hemiartroplastyką miały większą poprawę w zakresie aktywnego zgięcia i odwodzenia niż osoby z naderwanym stożkiem rotatorów po 6 miesiącach. Pacjenci po operacji hemiartroplastyki po 8,7 roku mieli mniejszy ROM w zgięciu do przodu i rotacji wewnętrznej niż pacjenci, u których wykonano anatomiczną całkowitą artroplastykę barku. Nie było różnicy w wynikach rotacji zewnętrznej. Rodzaj implantu był również związany z wytrzymałością, pacjenci po hemiartroplastyce byli mniej wytrzymali po 8,7 roku niż pacjenci po anatomicznej całkowitej alloplastyce stawu barkowego.

Modyfikowalnymi czynnikami u pacjentów po hemiartroplastyce były przedoperacyjna funkcja i ROM oraz korzystanie z telemedycyny. Wstępne dowody wskazują, że osoby z niższą funkcją przedoperacyjną wykazywały większą poprawę funkcji barku. Podobnie, osoby z mniejszą przedoperacyjną aktywną rotacją zewnętrzną ROM wykazywały większą poprawę funkcji barku po operacji. Zastosowanie telemedycyny spowodowało większą poprawę funkcji, zewnętrznego ROM, bólu i jakości życia po 8 tygodniach.

Niemodyfikowalne czynniki u pacjentów po anatomicznej całkowitej alloplastyce staw u barkowego obejmowały płeć, integralność tkanek miękkich stożka rotatorów, gojenie osteotomii podłopatkowej i typ implantu. Mężczyźni mieli mniejszą poprawę w zakresie rotacji wewnętrznej ROM po 3 latach od operacji. Stan tkanek miękkich stożka rotatorów wpływał na pooperacyjny ROM. Podobnie do tego, co zaobserwowano w grupie hemiartroplastyki, większą poprawę w zakresie aktywnego zgięcia i odwodzenia zaobserwowano u osób z nienaruszonym mankietem rotatorów w czasie anatomicznej operacji całkowitej alloplastyki stawu barkowego. Wygojona osteotomia podłopatkowa spowodowała większą poprawę funkcji barku po 1 roku. Pacjenci z anatomiczną całkowitą alloplastyką stawu barkowego lepiej funkcjonowali w zakresie czynności opartych na rotacji wewnętrznej po 3 latach i zgięciu do przodu po 8,7 roku. Wszystkie te czynniki zostały poparte wstępnymi dowodami.

Modyfikowalne czynniki po anatomicznej całkowitej alloplastyce staw u barkowego obejmowały BMI, przedoperacyjną ROM, natychmiastowe ćwiczenia ROM i pozycję temblaka.

• Wstępne dowody: Niższe BMI skutkowało lepszą aktywną i pasywną rotacją zewnętrzną, rotacją wewnętrzną, zgięciem i odwodzeniem po 3 latach z anatomiczną protezą barku. Osoby z lepszym przedoperacyjnym ROM miały mniej aktywny ROM w zgięciu i odwodzeniu po 6 miesiącach. Rozpoczęcie ćwiczeń ROM bezpośrednio po operacji spowodowało większą poprawę funkcji barku po 4 i 8 tygodniach oraz większą redukcję bólu po 4 tygodniach.
• Umiarkowane dowody: Ułożenie temblaka w pozycji neutralnej skutkowało mniejszym bólem nocnym po 2 tygodniach, większą ulgą w bólu przy biernym przywodzeniu po 1 roku, większą poprawą aktywnej i biernej rotacji zewnętrznej oraz biernego przywodzenia ROM po 1 roku.

Niemodyfikowalne czynniki po odwrotnej całkowitej wymianie stawu barkowego obejmują płeć i naprawę podłopatkową. Jeśli chodzi o płeć, wstępne dane wykazały, że mężczyźni mieli mniejszą poprawę w zakresie wewnętrznego ROM po 3 latach od operacji. Sprzeczne dowody wykazały jednak, że osoby z naprawą podłopatkową miały wyższy wewnętrzny ROM i lepszą poprawę wewnętrznego ROM po 3 latach od operacji.

Modyfikowalnymi czynnikami po odwrotnej całkowitej wymianie staw u barkowego były BMI, natychmiastowe ćwiczenia ROM i przyspieszona rehabilitacja. Niższe BMI skutkowało lepszą rotacją wewnętrzną i uprowadzeniem ROM po 3 latach. Wykonywanie natychmiastowych ćwiczeń ROM spowodowało większą poprawę funkcji barku po 6 miesiącach. Przyspieszenie rehabilitacji poprzez skrócenie okresu unieruchomienia skutkowało lepszym odwodzeniem zewnętrznym ROM w 1 rok po operacji. Czynniki te zostały poparte wstępnymi dowodami.

Pytania i przemyślenia

Możesz zastanawiać się, czy te niemodyfikowalne czynniki są przydatne do uwzględnienia w rehabilitacji. Uważam, że są one bardzo przydatne. Mogą one dać Ci wyobrażenie o tym, czego możesz się spodziewać podczas rehabilitacji pacjenta. Na przykład, jeśli wiesz, że mankiet rotatorów był nienaruszony przed operacją artroplastyki, możesz spodziewać się lepszych wyników w zakresie ruchów barku w zgięciu, odwodzeniu i rotacji zewnętrznej. Może to nie tylko pomóc w prognozowaniu, ale także w wyjaśnieniu, dlaczego ktoś może potrzebować nieco więcej czasu na poprawę, jeśli jego mankiet rotatorów nie był nienaruszony przed operacją wymiany barku.

Oczywiście czynniki modyfikowalne to czynniki, na które mamy wpływ. Znajomość tych czynników pozwala nam odpowiednio je dostosować. BMI jest jednak czynnikiem, którego nie możemy zmienić w ciągu kilku dni. Pomimo tego, możesz wykorzystać ten fakt do edukowania pacjenta w zakresie zmiany stylu życia na bardziej zdrowy, ponieważ może to mieć wpływ na wyniki leczenia. Należy jednak zauważyć, że tylko pozycjonowanie podwieszki zostało poparte umiarkowanymi dowodami. Czynniki poparte wstępnymi dowodami powinny być dalej testowane.

Porozmawiaj ze mną

Patrząc na aspekty metodologiczne, nie pojawia się wiele wątpliwości. Co więcej, przeprowadzono bardzo rygorystyczną ocenę jakości. Badanie otrzymało etykietę niskiego ryzyka błędu systematycznego, gdy wszystkie domeny były obarczone niskim ryzykiem błędu systematycznego. Z drugiej strony, obecność tylko jednej domeny o umiarkowanym ryzyku prowadziła do ogólnego umiarkowanego ryzyka błędu systematycznego, a w konsekwencji obecność tylko jednej domeny z wysokim wynikiem błędu systematycznego była wystarczająca, aby ocenić całe badanie jako badanie o wysokim ryzyku błędu systematycznego. Spowodowało to ogólne wysokie ryzyko błędu systematycznego w badaniu. W związku z tym poziom dowodów dla tego badania jest raczej niski.

Potencjalnym ograniczeniem tego badania jest to, że tylko kilka badań miało na celu przede wszystkim zbadanie powiązań między czynnikami a lepszymi wynikami po alloplastyce stawu barkowego. Często były one dodawane jako podanaliza. Inną uwagą może być stosowanie tej samej strategii wyszukiwania dla wszystkich baz danych. Zwykle ciąg wyszukiwania powinien być odpowiednio dostosowany do typu bazy danych. Ograniczenie daty włączenia badań po styczniu 2000 r. jest uzasadnione, ponieważ miało na celu ograniczenie stosowania przestarzałych typów implantów.

Wiadomości do domu

Lepszych wyników po alloplastyce stawu barkowego można oczekiwać, biorąc pod uwagę czynniki modyfikowalne: BMI, przedoperacyjny ROM i natychmiastowe ćwiczenia ROM, przyspieszona rehabilitacja poprzez skrócenie okresu unieruchomienia, przedoperacyjna funkcja i ROM oraz pozycja temblaka.

Modyfikowalne czynniki, które były związane z lepszymi wynikami leczenia, obejmują:

• BMI: Niższe BMI wiązało się z lepszymi wynikami po anatomicznej lub odwróconej protezoplastyce stawu barkowego
• Przedoperacyjny ROM i natychmiastowe ćwiczenia ROM były związane z lepszymi wynikami u osób po hemiartroplastyce lub anatomicznej całkowitej wymianie stawu barkowego. Większy przedoperacyjny ROM skutkował mniejszym aktywnym ROM w kierunku zgięcia i odwodzenia po operacji. Osoby wykonujące natychmiastowe ćwiczenia ROM miały większą poprawę funkcji barku i większy spadek bólu.
• Przyspieszona rehabilitacja: U pacjentów poddawanych odwrotnej całkowitej alloplastyce stawu barkowego krótszy czas unieruchomienia (od 0 do 3 tygodni) skutkował lepszą funkcją i ROM w kierunku odwodzenia i unoszenia w porównaniu z 6-tygodniowym unieruchomieniem.
• Stwierdzono, że przedoperacyjna funkcja i ROM były związane z większą poprawą wyników pooperacyjnych. Niższa przedoperacyjna funkcja barku i niższy przedoperacyjny ROM rotacji zewnętrznej wykazały większą poprawę funkcji pooperacyjnej, podczas gdy większy przedoperacyjny ROM doprowadził do mniejszego ROM zgięcia i odwodzenia pooperacyjnego u osób poddanych hemiartroplastyce.
• Pozycja podwieszki była również powiązana. U osób z anatomiczną protezą barku zaobserwowano mniejszy ból w nocy, gdy temblak był noszony w pozycji neutralnej.

Odniesienie

Claes A, Mertens MG, Verborgt O, Baert I, Struyf F. Czynniki związane z lepszymi wynikami leczenia interwencji fizjoterapeutycznych po alloplastyce stawu barkowego: Przegląd systematyczny. Clin Rehabil. 2022 Oct;36(10):1369-1399. doi: 10.1177/02692155221106627. Epub 2022 Jun 13. PMID: 35698750. 

Dowiedz się więcej

Posłuchaj: https://www.physiotutors.com/podcasts/episode-034-orthopaedics-and-physio/