Lichamelijke testen voor hoofdpijn: Nuttig?

Hoofdpijnen stoornissen in de cervicale functie

In de laatste decennia zijn verschillende publicaties verschenen over het verband tussen beperkingen in de functie van de halswervelkolom en verschillende vormen van hoofdpijn. De cervicale functies die het meest bestudeerd en beschreven zijn, zijn veranderingen in de positie van het hoofd, mobiliteit, en het spieruithoudingsvermogen van de nekflexoren. Een Delphi-studie onder deskundigen op het gebied van de fysieke behandeling van hoofdpijn stelde een verscheidenheid aan fysieke tests voor spanningshoofdpijn, migraine, en cervicogene hoofdpijn voor (Luedtke 2016).

Recent gepubliceerde systematische reviews (Liang 2019, Anarte-Lazo 2021) laten echter zien dat er weinig bewijs is om een relatie vast te stellen tussen een afname in functie (mobiliteit, spierkracht, houding) bij en tussen verschillende soorten hoofdpijn zoals migraine, spanningshoofdpijn (TTH) en cervicogene hoofdpijn. Liang et al. (2019) merkten op dat een gebrek aan associatie tussen hoofdpijnkenmerken en voorwaartse hoofdhouding (FHP) of ROM bij TTH, en flexie-rotatietest (FRT) bij migraine, de mogelijkheid ondersteunen dat cervicale stoornissen soms niet gerelateerd zijn aan hoofdpijn en, bij sommige deelnemers, incidentele kenmerken of co-existente cervicale stoornissen zijn. Bovendien, Anarte Lazo et al. (2021) concludeerden dat beperkingen in de functie van de cervicale wervelkolom (FRT en spieruithoudingsvermogen) onvoldoende zijn om een definitieve diagnose van cervicogene hoofdpijn versus migraine te stellen.
Hoewel de FRT niet bruikbaar is om onderscheid te maken tussen soorten hoofdpijn, toonde deze test significante verschillen in het bewegingsbereik van de bovenste cervicale wervelkolom bij deelnemers met TTH, migraine en cervicogene hoofdpijn in vergelijking met gezonde deelnemers. De FRT vertoont echter een vergelijkbare afname in cervicale ROM bij patiënten met nekpijn. (Dunning et al. 2012 Rodriquez-Sanz 2021).  
Beoordeling van de cervicale functie bij patiënten is nuttig bij patiënten met hoofdpijn, maar deze bevindingen moeten zorgvuldig worden geïnterpreteerd.   

Behandeling van hoofdpijn in de klinische praktijk

Leer hoe je patiënten met hoofdpijn kunt diagnosticeren en behandelen

Meer informatie

Hoofdpijn en verplaatste pijn.

De soorten hoofdpijn die interessant zijn voor fysiotherapeutische interventies, zoals spanningshoofdpijn, migraine en cervicogene hoofdpijn, gaan vaak samen met nekpijn (Castien & De Hertogh, 2019). Deze associatie tussen nekpijn en hoofdpijn kan worden verklaard door de convergentie van cervicale én trigeminale nociceptieve input op de C1 en C2 dorsale hoorn binnen het trigeminale cervicale complex en biedt een neuro-anatomische basis voor het klinische fenomeen van referred pain van de nek naar het hoofd en vice versa.

Toepassing van nociceptieve afferente stimuli -door het geven van een stevige druk op myofasciale structuren van de bovenste cervicale segmenten (C0-3)- kan de typische hoofdpijn van de patiënt uitlokken bij patiënten met cervicogene hoofdpijn (Hall 2010), TTH, en migraine (Watson 2012). In geval van provocatie van de typische hoofdpijn kan deze fysieke test erop wijzen dat myofasciale structuren van de bovenste cervicale segmenten bijdragen tot de hoofdpijn van de patiënten.
Om de bevindingen van eerdere studies over het uitlokken van hoofdpijn (referred pain) te verifiëren, hebben wij een studie uitgevoerd waarbij wij ernaar streefden hoofdpijn bij patiënten met migraine uit te lokken en op te lossen. Naast het beschreven testprotocol hebben wij de uitgeoefende druk tijdens de test gemeten. Hopelijk zullen de resultaten van deze studie spoedig beschikbaar zijn. 

Samenvattend is een combinatie van lichamelijk onderzoek naar de cervicale functie én beoordeling van referred pain nuttig. Het kan de fysiotherapeut voldoende informatie verschaffen om een rationale en strategie te hebben voor de behandeling van patiënten met hoofdpijn.  

Bedankt voor het lezen!

René

Referenties

Luedtke, K., Boissonnault, W., Caspersen, N., Castien, R., Chaibi, A., Falla, D., Fernández-de-las-Peñas, C., Hall, T., Hirsvang, J. R., Horre, T., Hurley, D., Jull, G., Krøll, L. S., Madsen, B. K., Mallwitz, J., Miller, C., Schäfer, B., Schöttker-Königer, T., Starke, W., ... May, A. (2016). Internationale consensus over de meest bruikbare fysieke onderzoekstesten gebruikt door fysiotherapeuten bij patiënten met hoofdpijn: Een Delphi-studie. Manuele Therapie, 23, 17-24. https://doi.org/10.1016/j.math.2016.02.010

Liang, Z., Galea, O., Thomas, L., Jull, G., & Treleaven, J. (2019). Cervicale musculoskeletale beschadigingen bij migraine en spanningshoofdpijn: Een systematische review en meta-analyse. Musculoskeletal Science and Practice, 42(April), 67-83. https://doi.org/10.1016/j.msksp.2019.04.007

Anarte-Lazo, E., Carvalho, G.F., Schwarz, A., Luedtke, K., & Falla, D. (2021). Differentiatie van migraine, cervicogene hoofdpijn en asymptomatische personen op basis van bevindingen bij lichamelijk onderzoek: een systematische review en meta-analyse. BMC Musculoskeletal Disorders, 22(1), 1-18. https://doi.org/10.1186/s12891-021-04595-w

Rodríguez-Sanz, J., Malo-Urriés, M., Lucha-López, M. O., Pérez-Bellmunt, A., Carrasco-Uribarren, A., Fanlo-Mazas, P., Corral-De-Toro, J., & Hidalgo-García, C. (2021). Effecten van de manuele therapie benadering van de segmenten C0-1 en C2-3 in de flexie-rotatie test bij patiënten met chronische nekpijn: Een gerandomiseerde gecontroleerde trial. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(2), 1-14. https://doi.org/10.3390/ijerph18020753

Dunning, J. R. (2011). Bovencervicale en boven-thoracale stuwkrachtmanipulatie versus niet-stuwkrachtmobilisatie bij patiënten met mechanische nekpijn: Een multicenter gerandomiseerde klinische studie. Tijdschrift voor Orthopedische en Sportfysiotherapie, 42(1), 5-18. https://doi.org/10.2519/jospt.2012.3894

Castien, R., & De Hertogh, W. (2019). Een neurowetenschappelijk perspectief op de fysieke behandeling van hoofdpijn en nekpijn. Frontiers in Neurology, 10(maart), 1-7. https://doi.org/10.3389/fneur.2019.00276

Hall, T., Briffa, K., Hopper, D., & Robinson, K. (2010). Betrouwbaarheid van manueel onderzoek en frequentie van symptomatische cervicale bewegingssegment disfunctie bij cervicogene hoofdpijn. Manuele Therapie, 15(6), 542-546. https://doi.org/10.1016/j.math.2010.06.002

Watson, D. H., & Drummond, P. D. (2012). Hoofdpijnverwijzing tijdens onderzoek van de nek bij migraine en spanningshoofdpijn. Headache, 52(8), 1226-1235. https://doi.org/10.1111/j.1526-4610.2012.02169.x